BEÜ Bitlis ve Yöresi Tarih ve Kültür Araştırma ve Uygulama Merkezi ( BİTAM ) bölge tarihini aydınlatmaya devam ediyor

BEÜ Bitlis ve Yöresi Tarih ve Kültür Araştırma ve Uygulama Merkezi ( BİTAM ) bölge tarihini aydınlatmaya Devam Ediyor

BİTAM’ın  yaptığı saha çalışmaları sonucunda eski adı Şandîs olan Hizan’ın Dayılar Köyü’nde Faki Teyrân’a ait olduğu düşünülen mezar taşı tespit edildi.

BİTAM tarafından yapılan açıklamaya göre, ulaşımı oldukça zor, yolu ve tabelası olmayan köydeki mezar taşı üzerinde “Muhammed el-Meşhûr Faki Teyran” ibaresi yer almaktadır. Ayrıca taş üzerindeki Hicri 1041 ölüm tarihi (Miladi 1631/1632) Faki Teyran’ın vefat tarihi ile örtüşmektedir. Taş üzerindeki tarih ve künye bilgileri mezarın Faki Teyran’a ait olma ihtimalini oldukça güçlendirmektedir.

Buradaki mezar taşlarının yazıları alçak kabartma tekniği ile mermer üzerine işlenmiş yatay silmelerle dört satıra ayrılmıştır. Mezar taşı dikdörtgen gövdeli örfi destarlı bir başlık ile son bulmaktadır.

Faki Teyran’ın bu köyde yaşadığını kanıtlayacak diğer maddi kültür unsurları arasında, köylüler tarafından kendisine ait olduğu belirtilen tarla ve ev dikkat çekmektedir. Bunun yanında kendisi tarafından yapıldığı rivayet edilen bir çeşme de bulunmaktadır.

Köyde Faki Teyran’a ait olan yaklaşık dört dönümlük tarla hala onun adına hayır işlerinde kullanılmak üzere ekilmektedir. Her yıl tarlayı eken kişi ürünün bir kısmını Faki Teyran adına fakir fukaraya dağıtmaktadır.

Çevre köylerde ve yaylalarda vefat eden kişilerin sırf Faki Teyran hazretlerine yakın olma istekleri nedeniyle buraya defnedildikleri belirtilmektedir.

Kaynak kişilerden olan 1948 doğumlu İsa Turan, Faki Teyran’ın burada öldüğünü, bu bilgiyi kendisinin babasından, babasının dedesinden, dedesinin ise dedesinden öğrendiğini ifade etmektedir. Kendisi de bu bilgiyi oğluna aktararak kuşaklar boyunca Faki Teyran’ın mezarının yerinin kaybolmamasını sağlamaya çalışmaktadır. Diğer kaynak kişilerden biri olan köy muhtarı 1956 doğumlu İhsan Demir, otuz iki yıllık muhtarlık geçmişinin olduğunu ve yıllardır Faki Teyran’ın mezarının köylerinde olduğunu ispat etmeye çalıştığını söylemektedir.

BİTAM tarafından yapılan bir diğer araştırmada ise Hizan’da Faki Teyran’ın sevdiği kişi olan Sinem’in mezarı da tespit edilmiştir.

Faki Teyran’ın kendi mezar taşının ön kısmının Arapça yazılışı ve Türkçe açıklaması şöyledir:

Mezar taşının arka yüzeyi ise şöyledir:

Faki Teyran’ın mezar taşının yanında başka taşlarda mevcuttur. Bu taşlardan birinin ön yüzünde Ömer Hayyam’ın bir rubaisi yer almaktadır. Ancak mezar taşında ilk satırda çark-ı felek çark-ı cihan; ikinci satırda şîve kelimesi adet kelimesi olarak değişmiştir. Buna göre bu mezar taşındaki bilgiler şunlardır:

Ömer Hayyam’a ait Farsça diğer bir rubai de başka bir taşın arka yüzünde yer almaktadır. Ancak bu mısralar Hayyam’a ait rubaiden birkaç kelime farklılık göstermektedir. Bu beyit ise şöyledir.”