Nemrut Krater Gölü ve Kalderası Koruma Kurulu Kanun Teklifi TBMM’ye Sunuldu

Nemrut Krater Gölü ve Kalderası Koruma Kurulu Kanun Teklifi TBMM’ye Sunuldu

Bitlis Milletvekili Semra Çağlar Gökalp, “Nemrut Krater Gölü ve Nemrut Kaldırası Koruma Kurulu” oluşturulması için Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) kanun teklifi sundu.

Nemrut Krater Gölü ve Kalderası’nın koruma kurulu oluşturulması, jeopark ilan edilmesi, ekolojik tahribat yaratan faaliyetlerin yasaklanması ve yerel ekonomiye katkı sağlanması amacıyla hazırladıkları kapsamlı kanun teklifini TBMM’ye sunduklarını belirten DEM Partili Bitlis Milletvekili Semra Çağlar Gökalp, yaptığı yazılı açıklamada, “Türkiye’nin en büyük, dünyanın ikinci büyük krater gölü olan Nemrut Krater Gölü ve Kalderası iklim krizi, düzensiz yapılaşma, madencilik başta olmak üzere enerji kaynakları faaliyetleri, turizm faaliyetlerin kontrolsüz artışı, çevresel kirlilik ve devletin güvenlikçi politikalarının yarattığı çoklu tahribatlar nedeniyle ciddi tehdit altındadır” dedi.

Milletvekili Semra Çağlar Gökalp, yaptığı açıklamada şunlara değindi;

“Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi olarak doğanın korunmasını esas alan ve yerel halkların kendi yaşam alanları üzerindeki tasarruf hakkını gözeten, ekolojik ve demokratik bir siyaset anlayışını savunmaktayız.

Nemrut Krater Gölü ve Kalderası, benzersiz ekolojik yapısı ve endemik türleri barındıran hassas ekosistemi nedeniyle mevcut çevre mevzuatları yetersiz kaldığından kanuni bir düzenleme ile koruma altına alınması gereken bir alandır.

Bu amaçla Nemrut Krater Gölü ve Kaldırası’nın korunması için koruma kurulu oluşturulması, jeopark ilan edilmesi, ekolojik tahribat yaratan faaliyetlerin yasaklanması ve yerel ekonomiye katkı sağlanması amacıyla hazırladığımız kapsamlı kanun teklifi metnini sizlerle paylaşıyor iyi çalışmalar diliyoruz.”

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞI’na 24 Mart 2025 tarihinde sunulan,

NEMRUT KRATER GÖLÜ VE KALDERASI’NIN KORUNMASI HAKKINDA KANUN TEKLİFİ

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam ve Tanımlar

Amaç

MADDE 1- (1) Bu kanunun amacı, Nemrut Krater Gölü ve Kalderası’nın tarihi ve kültürel değerini muhafaza etmek, doğal yapısını, ekosistemini ve biyolojik çeşitliliğini korumak, demokratik, ekolojik ve katılımcı yönetim çerçevesinde kullanımının sağlanması amacıyla her türlü faaliyeti ve işlemleri düzenlemek, Nemrut Krater Gölü’nün küresel alanda jeopark statüsü kazanmasını sağlamak ve bu çerçevede ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görevlerini belirlemektir.

Kapsam

MADDE 2- (1) Bu Kanun, Nemrut Krater Gölü ve Kalderası’nda koruma altına alınacak alanların belirlenmesi, belirlenen bu alanların iyileştirme süreçlerinin başlaması, bu alanlara ilişkin yapılacak tasarruflarda her türlü izin, denetleme faaliyetlerinde temel ilkeler, uyulacak esaslar, alınacak önlemler, bu önlemleri almaya yetkili kurumlar ve bunlarla ilgili gerçek ve tüzel kişilerin görev ve sorumluluklarını kapsar.

Tanımlar

MADDE 3- (1) Bu Kanunda geçen;

a) Nemrut Krater Gölü ve Kalderası: Bitlis ili sınırlarında bulunan, volkanik kökenli krater gölü ve çevresini,

b) Jeopark: Nemrut Krater Gölü ve Kalderası Jeoparkını,

c) Koruma Bölgesi: Nemrut Krater Gölü ve çevresinde bulunan tarihi, kültürel, doğal ve ekolojik yapının bozulmasını önlemek amacıyla belirlenen ve sınırlamaya tabi tutulan Nemrut Krater Gölü ve Kalderası Koruma Bölgesini,

ç) Koruma Planı: Nemrut Krater Gölü ve Kalderası’ndaki tarihi ve kültürel değerlerin, ekolojik ve doğal sistemin korunmasını sağlamak üzere belirlenen Nemrut Gölü ve Kalderası’nı Koruma Planını,

d) Koruma Kurulu: Koruma alanının korunması, yönetimi ve ekolojik kullanımına yönelik ilgili sivil toplum kuruluşları ve meslek örgütleri, yetkili kurumlar, bilimsel çevreler ve bölgenin seçilmişlerinin katılımı ile oluşturulan Nemrut Krater Gölü ve Kalderası’nı Koruma Kurulunu,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Koruma Bölgesi ve Statüsü

Koruma esasları

MADDE 4- (1) Bu Kanunun uygulanmasında genel esaslar şunlardır:

a) Bitlis ilinin Tatvan ilçesi sınırları içerisinde yer alan Nemrut Krater Gölü ve Kalderası, bu kanunun belirlediği esaslar çerçevesinde korunur. Bu kapsamda Koruma Bölgesi olarak belirlenen bölgedeki tarihi ve kültürel değerlerin koruma altına alınması, doğal ekosisteminin korunması öncelikli esas olarak belirlenmiş olup, Koruma Bölgesinin sürdürülebilir kullanımının sağlanması ve gelecek nesillere bozulmadan aktarılması temin edilir.

b) Bu Kanun çerçevesinde Koruma Bölgesi olarak belirlenen bölgenin, yerel halkın da katılımı ile ekolojik, demokratik ve katılımcı ilkeler gözetilerek korunması sağlanır.

c) Koruma Bölgesinden yararlanmada ekolojik denge korunarak kamu yararı çerçevesinde yerel halk öncelikle dirilecek şekilde gözetilir.

ç) Nemrut Krater Gölü ve Kalderası’ndaki faaliyetler bu kanunun uygulanmasına ilişkin diğer usul ve esaslar bu Kanunun amacı gözetilerek Nemrut Krater Gölü ve Kalderası’nı Koruma Kurulu tarafından hazırlanan ve oy birliğiyle kabul edilen yönetmelikle belirlenir.

Nemrut Krater Gölü ve Kalderası Jeoparkı

MADDE 5- (1) Nemrut Krater Gölü ve Kalderası doğal ve jeolojik mirasın gelecek nesillere aktarılmasını sağlamak ve bölge halkının ekonomik ve sosyal kalkınmasına katkı sunmak amacıyla “Nemrut Krater Gölü ve Kalderası Jeoparkı” olarak ilan edilmiştir.

a) Jeoparkın korunması ve yönetimi, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından sağlanır.

b)Jeopark alanında yapılacak her türlü faaliyet, koruma ilkelerine uygun olarak gerçekleştirilir.

c) Jeopark alanında bilimsel araştırmalara öncelik tanınacak ve ilgili kurumlarla işbirliği yapılır.

ç) Jeopark, eko-turizm ve jeo-turizm faaliyetlerine uygun olarak geliştirilir.

d)Jeoparkın yönetimi ve geliştirilmesi için gerekli finansman, devlet bütçesinden ayrılacak pay ile temin edilecektir. Çevre fonları ve uluslararası hibe programları ile de desteklenir.

Yasaklar ve kısıtlamalar

MADDE 6- (1) Nemrut Krater Gölü ve Kalderası çevresinde;

a) Madencilik faaliyetleri, taş ve kum ocakları açılması,

b) Evsel ve endüstriyel atık, hafriyat ve benzeri malzemelerin dökülmesi,

c) Motorlu araçlarla ulaşım sınırlandırılmış olup, belirlenen alanlar dışında motorlu araç kullanımı ve belirlenmiş alanlar dışındaki kamp faaliyetleri,

ç) Göl çevresinde sanayi tesisleri kurulması,

d) Göl ve çevresinde yapılaşma, betonarme tesisler, sabit herhangi bir yapı ve tesis kurulması,

e) Göl ve çevresinde enerji tesisleri kurulması,

f) Avcılık ve balıkçılık faaliyetleri,

g) Tarımsal ilaçlama ve kimyasal kullanımı, doğal bitki örtüsünü tahrip edecek müdahaleler, tarım ve hayvancılık faaliyetleriyle doğal dengenin bozulmasına yol açabilecek ve ekosisteme zarar verecek her türlü müdahele,

h) Zaruri ihtiyacı karşılayacak sınırlı karayolu dışında altyapı faaliyetlerinin yapılması,

yasaktır.

Bilimsel araştırmalar ve ekoturizm

MADDE 7-(1) Koruma bölgesi içinde yalnızca bu kanunla belirlenen yetkili kurumların izniyle bilimsel araştırmalar yapılabilir.

(2) Ekoturizm faaliyetleri ekolojik dengeye zarar vermeyecek şekilde, sürdürülebilirlik ilkeleri çerçevesinde bu kanunla belirlenen yetkili kurumların karara bağladığı Koruma Planına uygun şekilde düzenlenir.

(3) Koruma bölgesinde sürdürülebilir ekoturizmin teşvik edilmesi için bu kanunla belirlenen yetkili kurul, ilgili kamu kurumları ve yerel yönetimler iş birliği yapar.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Koruma ve Yönetim Mekanizması

Nemrut Krater Gölü ve Kalderası’nı Koruma Kurulu

MADDE 8- (1) Nemrut Krater Gölü ve Kalderası’nı korumak ve yönetmek amacıyla “Nemrut Krater Gölü ve Kalderası’nı Koruma Kurulu” oluşturulur.

(2) Koruma Kurulu; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Bitlis Valiliği, Tatvan Belediyesi ve UNESCO Türkiye Milli Komisyonu’ndan birer temsilci, bölgedeki üniversitelerin ilgili fakültelerinden 3 akademisyen, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) bünyesindeki ilgili meslek örgütlerinden 3 temsilci ve bölgedeki çevre ve ekoloji derneklerinden bir temsilci olmak üzere 13 kişiden oluşur.

Koruma Kurulunun görevleri

MADDE 9- (1) Nemrut Krater Gölü ve Kalderası’nı Koruma Kurulu;

a) Nemrut Krater Gölü ve Kalderası’nın korunmasına yönelik “Nemrut Krater Gölü ve Kalderası’nı Koruma Planı”nı hazırlar ve Koruma Bölgesinin sınırlarını belirler.

b) Nemrut Krater Gölü ve Kalderası’nın korunmasına yönelik kısa, orta ve uzun vadeli yönetim ve eylem planlarını hazırlar.

c) Nemrut gölü ve çevresinde ekosisteme zarar verebilecek her türlü tehdidi tespit ederek önleyici tedbirlerin alınmasını sağlar ve denetimler yapar.

ç) Bilimsel araştırmaların, ekoturizm ve jeoturizm projelerinin ekolojik denge gözetilerek geliştirilmesi için plan, program ve politikalar geliştirir ve denetimlerini yapar.

d) Ekoturizm faaliyetleri çerçevesinde kamp alanları ve yürüyüş rotalarını belirler.

e) Yerel halkların bölgenin korunması süreçlerine dahil edilmesini destekleyecek bilgilendirme ve farkındalık çalışmaları yürütür.

f) Koruma alanındaki yasaklar ve kısıtlamaların uygulanmasını temin etmek amacıyla ilgili kurumlarla işbirliği yapar.

g) Bölgede turizm faaliyetlerinin yerel halkın ekonomisine katkı sağlamasına dönük kadın emeği başta olmak üzere tarım, hayvancılık ve el emeği ürünlerinin pazarı/satış alanının oluşturmasına olanak sağlanması amacıyla yerel üreticilerden veya kooperatiflerden temin edilmesinin çalışmalarını yapar ve kooperatifleşme faaliyetlerini destekler.

h) Nemrut Krater Gölü ve Kalderası’nın uluslararası koruma programlarına ve Nemrut Krater Gölü’nün UNESCO Jeopark Ağı’na dahil edilmesi için gerekli çalışmaları yapar.

ı) Bölgedeki koruma faaliyetlerini düzenli olarak raporlayarak kamuoyuna ve yetkili kurumlara sunar.

i) Koruma planlarını, bilimsel veriler ve ekolojik değişimler doğrultusunda günceller.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Ceza Hükümleri ve Son Hükümler

MADDE 10-(1) Bu Kanunun 6’ncı maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca belirlenen alanlar dışında motorlu taşıt kullananlara ve belirlenen alanlar dışında kamp faaliyetlerinde bulunanlara on bin Türk lirası idari para cezası verilir.

(2) Evsel ve endüstriyel atık, hafriyat ve benzeri malzemelerin dökülmesi ve avcılık balıkçılık faaliyetleriyle Koruma Bölgesinin ekosisteminin zarar görmesine yol açanlara yüz bin Türk lirasından beş yüz bin Türk lirasına kadar idari para cezası verilir.

(3) Koruma Bölgesinin doğal değerleri ile jeolojik dokusunun korunmasına ve yaşatılmasına yönelik alınan tedbirlere aykırı olarak göl ve çevresinde madencilik faaliyetleri yapılması, taş ve kum ocakları açılması, enerji tesisleri ve betonarme tesisler kurulması hâlinde eylemin ağırlığına göre on yıldan yirmi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

(4) Koruma Bölgesi sınırları içinde göl ekosisteminin zarar görmesine yol açanlar, üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Göl ekosistemine kasten zarar verenler, on iki yıldan yirmi yıla kadar hapis cezasına mahkûm edilir. Bu fıkrada belirtilen suçların işlenmesi nedeniyle göl ekosistemine geriye döndürülemeyecek düzeyde zarar verilmiş olması hâlinde verilecek cezalar yarı oranında artırılır.

(5) Koruma Bölgesinde tahribata yol açanlarla ilgili bu kanunda hüküm bulunmayan durumlarda 2872 sayılı Çevre Kanunu Hükümleri uyarınca yaptırım uygulanır.

Yürürlük

MADDE 11- (1) Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 12- (1) Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür.