Evdeki Yabancı

cengizsimsat@gmail.com

Evdeki Yabancı

Teknolojik ürünler (Tv, telefon, tablet, notebook) son 5 - 10 yıl içinde çok hızlı bir şekilde hayatımıza girmiş bulunmakta. Bu teknolojik ürünlerin hayatımıza sağladığı kolaylık ve faydaların yanında bize ve çocuklarımıza verdiği bir çok zararları da vardır. Bu yazımızda daha çok çocuklarımıza verdiği zararlar üzerinde duracağız.

Evvelden şunu kabullenmek lazım. Kent hayatı yaşıyorsak bu teknolojik ürünler hayatımızda bir şekilde olacak.

Bu durumda karşımıza iki soru çıkıyor;

- Bu ürünlerin hayatımızda var olmaları devam ederken, zarar vermelerinin önüne nasıl  geçeceğiz?

- Çocuklarımızda hem otokontrolü sağlama, hem de onlarda zararlı durumlara karşı farkındalığı nasıl geliştireceğiz?

Çocuklar, bir şeyler ile zaman geçirirken, yararlı veya zararlı olup olmadıklarına bakmaksızın daha çok  keyif alıp almadıklarına odaklanırlar. Yani biz yetişkinler gibi basit sebep ve sonuç ilişkisi kurmazlar. Daha çok haz odaklı düşünür ve bu doğrultuda davranış geliştirirler. Özellikle okul öncesi dönemdeki çocuklar kendilerini kontrol etmeleri veya denetlemeleri çok mümkün değil. Bu çağdaki çocukların kontrolünü ancak biz ebeveynler sağlayabiliriz. Okul çağındaki ve daha büyük çocuklarda otokontrolü ve kendini denetlemeyi biz yetişkinler tutum ve davranışlarımızla çocuklara öğretebiliriz.

Öncelikli olarak teknolojik ürünleri, bebekleri ve çocukları susturma ve yemek yedirme aracı olarak görmemeliyiz daha çok yapılan yanlışların başında televizyon izleterek veya eline telefon, tablet vererek çocuğa yemek yedirmektir. Bir süre sonra çocuk bunu kullanmaya başlar ve onu elde etmek için yemek yememeyi veya ağlamayı tercih edecektir. Çocuğun aç kalması, tv veya tabletle yedirilmesinden daha az zararlıdır. İlk önce aile bu duyarlılığa sahip olmalıyız. Ebeveynin rol model olduğunu dikkate alacak olursak, teknolojik ürünler evde sürekli açık ve her fırsatta ebeveynin elinde olmamalı. Yetişkinler de her fırsatta bu ürünler ile vakit geçirmemeli. Çünkü bir süre sonra evde kişiler arası iletişim bitme noktasına gelir. İletişimin olmadığı yerde duygu yoktur, çatışma vardır ve aile olma mefhumu giderek kaybolur. Ebeveynler çok zaruri değilse çocuklar uyuduktan sonra bu ürünler ile vakit geçirebilirler. Tabi bu da sınırlı olmalı.

Florida Devlet Üniversitesi ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nden araştırmacılar, Türkiye’den 270 ve ABD’den 131 ebeveynle çocuklarının dijital medya kullanımı üzerine bir anket gerçekleştirdi. Türkiye’de 0 - 6 yaş çocukların yüzde 63’ü tableti tek başına kullanırken, yüzde 57’si bir ebeveyniyle birlikte kullanıyor. Bu çocuğun sansürsüz ve kontrolsüz bir mecrada tek başına kalması ve oradakilere maruz kalması demektir. Türkiye’de çocuklar tableti yüzde 72 oranında en çok video izlemek için kullanıyor. Bunu sırasıyla oyun oynamak, resim yapmak, eğitsel amaçlar ve fotoğraflara bakmak takip ediyor. Tabi video veya oyun sitelerine girdiklerinde ekranın kenarlarında hangi reklamın veya hangi iletinin gelebileceğini kontrol edemezsiniz. Sadece olumsuz bir görsellik bile çocuğun duygu dünyasını darmadağın etmesi için yeterli olabilir. Türkiye’de ebeveynler yüzde 55 oranında indirilecek uygulamaları kendi seçerken, ABD’de bu oran yüzde 91. Birlikte indirilen uygulamaların oranı ise, Türkiye’de yüzde 32. Araştırmacılar, kültürlerin ebeveynlik yaklaşımlarının bu rakamlar üzerinde etkili olabileceğinin de altını çiziyor. Türkiye’de çocukların yüzde 52’si hafta içi tabletle bir saat veya daha az zaman geçiriyor. Hafta sonu ise oran biraz daha artıyor. Bu oranlar ABD’deki yaşıtlarıyla da benzerlik gösteriyor.

Anne - babalar şunu der; “Telefonu, tableti elinden aldığımızda veya televizyonu kapadığımızda çocuk hırçınlaşıyor ve ağlıyor.”

Öncelikle yukarıda yazılanlar dikkate alınarak çocuk yetiştirilmiş ise, böyle bir sorun olmayacaktır. Şayet olsa da ebeveyn salt REDÇİ bir tutum sergileyerek çocukların hayatından teknolojik ürünleri çıkaramazlar. Elinden tablet aldığınız çocuğa ALTERNATİF bir şey sunmalısınız. Mesela evde herkesin dahil olacağı oyunlar (saklambaç, körebe veya özgün oyunlar) oynanabilir. Çocuk bu oyunlarda hem daha çok eğlenecek hem oyunun içine anne baba dahil olduğu için onlarla kaliteli zaman geçirmiş olacak. Muhakkak çocuğumuza alternatif çözümler sunmalıyız, aksi taktirde çocuğun hırçınlaşması, sizin gerilmeniz sonucu çocuğa sözel veya fiziksel şiddet uygulamanıza neden olabilir.

“Çocuğu bir ortamda tabletle telefonla veya televizyonla baş başa bırakmak, onu tanımadığınız biriyle yalnız bırakmanızla eş değerdir.”

Evet belki kontrollü filtre ile programlanmış bir şekilde tablet, tv veya telefon çocuklara verilebilir. Ancak bu sınırlı bir sürede olmalı. Bu süre çocuğun yaşına bağlı olarak hafta içi günde bir saat, hafta sonu  maksimum bir buçuk saati geçmemek kaydıyla verilebilir. Ama bu da yine anne - baba kontrolünde olmalı, yani aynı ortamda olmalısınız.

Televizyon konusunda da yetişkinler asla, onlar uyanıkken diğer tv programlarını (haber, dizi, film) izlememeli.

Unutulmamalı ki çocuklar için biz yetişkinler ideal modelleriz. Bu bağlamda muhakkak çocuğa ve aileye zarar veren her türlü araç veya faaliyet, ailenin hayatına girmemeli veya çıkarılmalı.

Sevgi, İlgi, Oyun İle…